Εκδήλωση του Φ.Ο.Ν.Ι. αφιερωμένη στον Οδυσσέα Ελύτη

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Φυσιολατρικός Όμιλος Ν. Ιωνίας δίνοντας και πάλι το παρόν του στα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου, οργάνωσε εκδήλωση αφιερωμένη στον Οδυσσέα Ελύτη. Στις 22 Νοεμβρίου 2017 στον Κινηματογράφο ΑΣΤΕΡΑ την οποία παρακολούθησαν πλήθος κόσμου.

Την εκδήλωση προλόγισε η έφορος Πολιτιστικών και Δημοσίων Σχέσεων του Ομίλου, κ. Ευκλείδου Καίτη, ευχαριστώντας τους παρευρισκόμενους για την παρουσία τους, κι αμέσως μετά η συντονίστρια της εκδήλωσης κ. Ιωάννου Φωτεινή έκανε μια σύντομη εισαγωγή, αναφέροντας  «…….ο Φ.Ο.Ν.Ι., διοργάνωσε αυτή την εκδήλωση προς τιμήν του Οδυσσέα Ελύτη, με αφορμή τα 21 χρόνια από τον θάνατό του. Σκοπός αυτής της εκδήλωσης είναι να αποκρυπτογραφήσει τα ελληνικά λεκτικά σήμαντρα, δίνοντάς μας την ευκαιρία να γνωρίσουμε την Ελλάδα μέσα από την «Ελυτική» ματιά. Με την άλλη δε πτυχή της καλλιτεχνικής του πορείας, η οποία αφορά την ενασχόλησή του με τη ζωγραφική και την τέχνη του «Κολάζ», εντοπίζουμε το πάθος του για τα αιγαιοπελαγίτικα τοπία. Οι εκκλησίες, οι αγγελικές μορφές, τα οποία κυριαρχούν στα έργα του, παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του Ελληνικού Πολιτισμού και της ελληνικής κουλτούρα.».

Ακολούθως, ο Πρόεδρος του Φ.Ο.Ν.Ι., κ. Ιωάννου Χρήστος, απευθύνοντας έναν σύντομο χαιρετισμό στην εκδήλωση, ξεκίνησε διαβάζοντας ένα απόσπασμα από ένα ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, και συνέχισε λέγοντας  « …αν το να μιλάς για την ποίηση, χωρίς να μιλάς για τη γλώσσα είναι παράληψη, αν το να μιλάς για την ελληνική ποίηση, χωρίς να μιλάς για τη γλώσσα είναι λάθος, τότε το να μιλάς για την ποίηση του Ελύτη, χωρίς να μιλάς για τη σχέση του Ελύτη με τη γλώσσα είναι παρανόηση. Ο ποιητής, που χάσαμε το 1996, ξεχώριζε για το πάθος του για τη γλώσσα γενικά και την Ελληνική γλώσσα ιδιαίτερα. Σήμερα, έχω την τιμή και τη χαρά να προλογίσω τον εορτασμό της εκδήλωσης για τα 21 χρόνια από τον θάνατο του Οδυσσέα Ελύτη. Πραγματικό επώνυμο: Αλεπουδέλης, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του ’30. Τιμήθηκε το 1960 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Είναι ο δεύτερος και τελευταίος μέχρι σήμερα Έλληνας, που τιμήθηκε το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο, τον επόμενο χρόνο, κατέθεσε μαζί με τα άπειρα διπλώματά του στο Μουσείο Μπενάκη», και ολοκλήρωσε αναφερόμενος στα γνωστότερα έργα του, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων « …πολλά από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν, ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Το έργο του περιλαμβάνει, επίσης, μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων».

Κατόπιν, η κ. Εμμανουήλ Θεανώ ανέγνωσε το πλούσιο βιογραφικό της κεντρικής ομιλήτριας της εκδήλωσης κ. Ηλιοπούλου Ιουλίτας.

Λαμβάνοντας το λόγο η κ. Ηλιοπούλου, σύντροφος του Οδυσσέα Ελύτη στα τελευταία 13 χρόνια της ζωής του, καταξιωμένη ποιήτρια, δοκιμιογράφος και συγγραφέας πολλών παιδικών βιβλίων αφού ευχαρίστησε το Φυσιολατρικό που την κάλεσε να κάνει αυτή την ομιλία ξεκίνησε πρώτα από τη σημασία που έχει η φύση στο έργο του Ελύτη και τον τρόπο γραφής του εγκαταλείποντας πολύ νωρίς τις οικογενειακές προδιαγραφές. Ενστερνιζόμενος τη ρήση του Ελυάρ ότι τα φαινόμενα της φύσης είναι και αυτά φαινόμενα του πνεύματος, ο Ελύτης οριοθέτησε τις συντεταγμένες του ποιητικού χώρου «Φύση και Γλώσσα». Η εξοικείωση του Ελύτη με τη φύση έγινε από πολύ νωρίς όπως γράφει στο «Μικρό Ναυτίλο». Η παράλληλη κίνηση της ψυχής, πριν διαγράψει την τροχιά των λέξεων, έγραψε βαθειά στην ψυχή του Ελύτη τον ιδιαίτερο προσδιορισμό για τη «Φύση Ελληνική».

Συνεχίζοντας αναφέρθηκε στην οικουμενικότητα των αξιών του κάτι που ξεπερνά τα στενά όρια ενός έθνους και απευθύνεται στον άνθρωπο. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε 36 γλώσσες και το «Άξιον Εστί» που εμείς θεωρούμε σαν το πλέον Ελληνικό είναι μεταφρασμένο σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες και ακόμη Κινέζικα, Ιαπωνικά κ.α.

Η φύση θα του διαθέσει ένα πλήθος ταπεινών στοιχείων που δεν διστάζει να τα ανεβάσει στο ύψος των συμβόλων ο Ελύτης. Ο ρόχθος της θάλασσας, ο ίσκιος της ελιάς, η λευκότητα του ασβέστη, οι απλές γραμμές των κυκλαδίτικων σπιτιών, τα βότσαλα, τα φύλλα της συκιάς, οι αύρες του βασιλικού, γίνονται σταθερά σημεία της «Αλφαβήτας» του, ικανά να σχηματίσουν μέσα του τη λέξη «Ελλάδα», γίνονται νέα σύμβολα αισθητικών και ηθικών αξιών, εξορίζοντας, θα έλεγε κανείς, από το ποιητικό σύμπαν τους ήρωες του αρχαίου κόσμου. Γράφει ο ίδιος, στην τελευταία του ποιητική συλλογή, την «Εκ του πλησίον»: «Μπρος, ας διαγραφούν οι Αντιγόνες και ας αντικατασταθούν δικαίως οι Κρέοντες όλοι. Αδιάκοπα να ευδοκιμεί ο ηδύοσμος ως νους μονογενής». Είναι μία συστηματική, αν θέλετε, προσπάθεια του Ελύτη, τα απλά, φυσικά, ταπεινά στοιχεία, αυτά που είναι δίπλα μας ασήμαντα, που πολλές φορές τα προσπερνάμε, αυτά να είναι φορείς των ηθικών δυνάμεων, αυτά να λειτουργήσουνε ως σύμβολα και όχι τα σύμβολα της παράδοσης, σύμβολα του αρχαίου κόσμου, σύμβολα κουρασμένα, θα ‘λεγε κανείς, για να δώσουν τη νέα δυναμική σε ένα πολύ ιδιαίτερο προσωπικό σύμπαν, όπως είναι αυτό του Ελύτη. Επιζητώντας, μάλιστα, να καταδυθεί στις πηγές της ζωής και από εκεί να αναδυθεί καίριος και άμεσος, αναγγέλλοντας τη νέα, τη δυνατή όψη των πραγμάτων, τολμά να αντικαταστήσει τα ιερά σύμβολα με νέα, τοποθετώντας στη θέση του σταυρού (αυτό είναι ένας συμβολισμός , που υπάρχει στο «Άξιον Εστί») τρίαινα με δελφίνι, στη θέση των αγγέλων κόρες γυμνές, στη θέση της Παρθένου κόρη ανθοκρατούσα. Και αυτό όχι από «αιρετική» διάθεση, την οποία δεν είχε, αλλά γιατί συνειδητά θέλει να αποδώσει στις ταπεινές φυσικές μονάδες, πνευματική αξία και οφειλόμενη τιμή.

Γράφει στον «Κήπο με τις Αυταπάτες» «Τιμή στην ελέα για την εγνωσμένη της φρόνηση, στη λουΐζα για την ευγενική της καταγωγή και τους λεπτούς της τρόπους, στο νεράντζι για τον τρόπο που επέτυχε δέκα αιώνες αργότερα να συμπυκνώσει τη σκέψη των Ιώνων, στον θαλασσινό βράχο για τη μνήμη των πατέρων πάντων, στο απλώς κυανό, για το απείρως παρόμοιο.». Και από την εγνωσμένη φρόνηση της ελέας, από το φύλλο με τις «μαγικές» ιδιότητες ή καλύτερα με τις ηθικές δυνάμεις, ο Ελύτης θα περάσει σε όλη τη «γκάμα» του γλαυκού, του υδάτινου, που θα τον ωθήσει να διαμορφώσει τη νησιωτική του συνείδηση, αλλά και τη φυσική μεταφυσική του, με στέρεο άξονα σε ένα διαρκώς κινούμενο σύμπαν το Φως, τον Ήλιο εν προκειμένω».

Στη συνέχεια, η κ. Ηλιοπούλου αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στις πολλές αναφορές του Ελύτη στον Ήλιο και ολοκλήρωσε την εξαιρετική ομιλία της λέγοντας « ….με σημειολογικό πυρήνα τον πολυάχτιδο Ήλιο, μέσα σε ένα ευρύ φυσικό πλαίσιο, κρατώντας ως ανεκτίμητα όπλα του τις πνευματικά ασκημένες αισθήσεις, αλλά και το πλούσιο «κλαβιέ» (Σημ. κλειδοκύμβαλο) της Ελληνικής γλώσσας, ο Ελύτης διαμόρφωσε ένα στέρεο σύμπαν στοχασμών, αξιών, μία ποίηση αποκαλυπτική των πολλαπλών δυνατοτήτων της ζωής, μία ποίηση, όπως λέει, «από μέντα κι από λόγια του Ιωάννου», της οποίας ένα μόνο μικρό θέμα ακροθιγώς θίξαμε σήμερα, το θέμα της φύσης».

Επίσης, η κ. Ηλιοπούλου, στο ερώτημα που της ετέθη από το ακροατήριο «Ο Ελύτης πώς ήταν σαν άνθρωπος;», απάντησε ως εξής «Θα σας έλεγα, στην προκειμένη περίπτωση, μιλώντας για τον Ελύτη, πως υπήρχε μια εντυπωσιακή συνέπεια βασικών αρετών, που προβάλει μέσα στο έργο του, με τρόπους ζωής της καθημερινότητάς του. Η λιγοσύνη, που προβάλει μέσα στο έργο του σαν μία μεγάλη αξία, ο ασκητισμός ακόμα, ήτανε μία καθημερινή πρακτική του. Ζούσε με πολύ λίγα, ζούσε αφοσιωμένος στην Τέχνη του, έχοντας λίγους φίλους και διαθέτοντας πολύ χρόνο στην ίδια την Τέχνη, στην ποίησή του. Αλλά, αυτό που είπα πριν, οι αξίες, που ανιχνεύονται μέσα στο έργο του και που υπηρετεί το έργο του, η αθωότητα, η δικαιοσύνη, ήτανε προθέσεις, αξίες και στόχοι και της καθημερινότητάς του. Υπό αυτήν την έννοια, μελετώντας κανείς το έργο.  έννοια του, μπορεί να σχηματίσει μία καθαρή εικόνα του ανθρώπου, έστω κι αν δεν τον έχει ζήσει».

Κατόπιν, προβλήθηκε βίντεο από το αρχείο της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε., από την τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ στον Οδυσσέα Ελύτη, το 1979, και αμέσως μετά η κ. Εμμανουήλ Θεανώ ανέγνωσε το βιογραφικό του Άρχοντος Πρωτοψάλτου κ. Χουρμούζιου Νταραβάνογλου, ο οποίος διηύθυνε τη χορωδία της Ιεράς Μητρόπολης Ν. Ιωνίας, Ν. Φιλαδελφείας, Ν. Χαλκηδόνος και Ηρακλείου, η οποία απέδωσε με εξαιρετικό τρόπο μελοποιημένα ποιήματα του  Οδυσσέα Ελύτη, αποσπώντας το θερμό χειροκρότημα του παρισταμένου κοινού.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τις ευχαριστίες του Πρόεδρου του Φ.Ο.Ν.Ι. κ. Χρήστου Ιωάννου προς όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης και προς το κοινό, καθώς και με την επίδοση ανθοδέσμης τόσο προς την κ. Ηλιοπούλου όσο και προς τον κ. Νταραβάνογλου.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως την εξαιρετική αυτή εκδήλωση παρακολούθησαν μεταξύ πολλών άλλων: ο Πρωτοσύγκελος της οικείας Μητρόπολης, Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης π. Αρβανίτης Επιφάνιος, ο Αρχιερατικός Επίτροπος Ν. Ιωνίας, Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης π. Καμπουρίδης Τιμόθεος, ο Δήμαρχος Ν. Ιωνίας κ. Γκότσης Ηρακλής, οι επικεφαλείς των δημοτικών παρατάξεων «Δημιουργία – Αλληλεγγύη» και «Δύναμη προοπτικής» κ.κ. Μανούρης Παναγιώτης και Θωμαΐδου Δέσποινα αντίστοιχα, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Θεσσαλών και Δημοτικός Σύμβουλος («Δημιουργία Αλληλεγγύη») κ. Καναβός Μιλτιάδης, ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Χριστοδούλου Βασίλης, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φυσιολατρικών Ορειβατικών Εκδρομικών Σωματείων Ελλάδας κ. Κατσαντώνης Βασίλειος, ο πρόεδρος της ΔΙΑ.Π.Ε. κ. Δαρμογιάννης Γιάννης, το μέλος του Δ.Σ. του Α.Γ.Σ. «Ανατολή» κ. Τσαγκαράκης Κωνσταντίνος, η πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Ν. Ιωνίας κ. Μπανούση Λέλα, ο πρόεδρος της «Ρουμελιώτικης Εστίας» κ. Βελιανίτης Κώστας , από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καππαδόκων κ. Τελλίδου Μαρία και από των Σύλλογο Σμυρναίων κ. Ανθρακίδου Ελσα.